παιδικά περιοδικά

Περιοδικά έντυπα, γραμμένα ειδικά για παιδιά ή έντυπα που γράφονται από παιδιά, κυρίως της μέσης εκπαίδευσης, αλλά συχνά και της δημοτικής. Από τα πρώτα, αξιολογότερο περιοδικό θεωρείται η Διάπλασις των Παίδων, παρά το γεγονός ότι, στα νεότερα χρόνια, περιοδικά που προσπάθησαν να το μιμηθούν, δεν το κατάφεραν με επιτυχία, και τα περισσότερα υπήρξαν βραχύβια, καθώς οι προτιμήσεις των νεαρών αναγνωστών άλλαξαν ριζικά. Τα δεύτερα είναι γνωστά κυρίως ως μαθητικά περιοδικά, και είναι περισσότερο ενδιαφέροντα από τη σκοπιά της παιδαγωγικής. Η μεγαλύτερη, ίσως, προσφορά των ενηλίκων προς το παιδί είναι να ενισχύσουν την τάση του να εκφράζεται ελεύθερα. Μία πτυχή της ελευθερίας αυτής, η σημαντικότερη, είναι τα π.π. και οι μαθητικές εφημερίδες, τα οποία έχουν γίνει θεσμός στα περισσότερα σχολεία. Το π.π. και η μαθητική εφημερίδα, είναι απόρροια της επιθυμίας του παιδιού να εκφραστεί, να κρίνει καταστάσεις και να διοχετεύσει αιτήματα, που θα δυσκολευόταν, ίσως, να τα εκφράσει με τον προφορικό λόγο. Kατ» αυτόν τον τρόπο, το π.π. γίνεται το βήμα από το οποίο, επειδή λέγονται πράγματα που πολλές φορές διαφεύγουν από την προσοχή των μεγάλων, δίνεται η ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς καθώς και στους γονείς να τα αντιληφθούν και να συζητήσουν δημιουργικά με τους μικρούς του συντάκτες. Υπάρχουν π.π. εμφανίσημα και τυπωμένα σε πλήρως εξοπλισμένα τυπογραφεία, που όμως τους λείπουν δύο βασικά στοιχεία· η αμεσότητα, ο αυθορμητισμός. Γιατί από τη στιγμή που υπάρχει η παρέμβαση των ενηλίκων, είτε με τη μορφή διόρθωσης των κειμένων ώστε να αποφευχθούν τα ορθογραφικά και τα τυπογραφικά λάθη, είτε με τη μορφή τεχνικής βοήθειας για τη σελιδοποίηση των δοκιμίων, ο αυθορμητισμός παραμερίζεται. Η διαπίστωση αυτή ισχύει περισσότερο για τα π.π. του δημοτικού, όπου το πηγαίο εξαφανίζεται μπροστά στο ορθογραφικό και το τυπογραφικό κατεστημένο. Τα π.π. του δημοτικού εντάσσονται κυρίως σε 2 κατηγορίες: στις εφημερίδες του τοίχου και σε αυτά που γράφονται από ένα μόνο παιδί ή ομαδικά. Οι πρώτες έχουν συνήθως επίκαιρο χαρακτήρα. Tα παιδιά μιας τάξης, καταχωρούν εκεί, κυρίως τα καθημερινά γεγονότα και προβλήματα, που αντιμετωπίζει η τάξη τους. Τα δεύτερα έχουν γενικότερο χαρακτήρα, καθώς απευθύνονται και σε παιδιά άλλων τάξεων. Από αυτά, τα πιο ενδιαφέροντα και, κυρίως, τα πιο ζωντανά, είναι εκείνα που συντάσσονται ομαδικά. Τα παιδιά κοινωνικοποιούνται, χωρίζονται σε ομάδες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντά τους, που η καθεμιά αναλαμβάνει από έναν τομέα, ο οποίος ξεκινά από τα ενδιαφέροντα των μελών της. Μια ομάδα θα ασχοληθεί με τα αθλητικά, μια άλλη με την κίνηση της τάξης, μια τρίτη με τα καλλιτεχνικά και μια τέταρτη με τη δραστηριότητα των μαθητικών κοινοτήτων. Όλη αυτή η ύλη θα συγκεντρωθεί, θα συζητηθεί και θα ταξινομηθεί, σύμφωνα με τις αντιλήψεις των μικρών συντακτών, ώστε να καθαρογραφεί έπειτα στο περιοδικό, επαυξάνοντας έτσι τη συναίσθηση της ευθύνης που αυτοί επωμίστηκαν. Το περιοδικό, εξάλλου, γίνεται αφορμή να γνωρίσει το παιδί πέρα από την τάξη του και τον κόσμο. Μία ομάδα θα αναλάβει να πάει από τάξη σε τάξη για να μοιράσει το π.π.· μια άλλη, με τη μέθοδο των διαγωνισμών ή των ερωτήσεων όσον αφορά τα καυτά θέματα του σχολείου, θα γνωρίσει τα προβλήματα και των άλλων τάξεων και, το ουσιαστικότερο, θα έρθει σε αμεσότερη επαφή με τους συμμαθητές της. Kάθε σύγχρονο σχολείο έχει καθήκον να ενισχύει την τάση των παιδιών να εκφράζονται όχι μόνο μέσα από την έκθεση αλλά και από τα π.π. Και η τάση αυτή διοχετεύεται, με τον καλύτερο τρόπο, στις χειρόγραφες σελίδες των π.π., αρκεί τα παιδιά να εκφράζονται χωρίς παρεμβατισμούς. Είναι προτιμότερη, δηλαδή, μια αυθόρμητη αλλά γνήσια στην παιδικότητά της, ανορθόγραφη φράση, από ένα κείμενο που γράφεται από το παιδί, όταν γνωρίζει προκαταβολικά ότι το κείμενό του θα διορθωθεί και θα λογοκριθεί από τον δάσκαλό του, όσο αγαπητός και αν είναι αυτός. Η νεότερη παιδαγωγική σωστά διακηρύττει: Αφήστε τα παιδιά να γράψουν ό,τι θέλουν, όπως θέλουν, με τον τρόπο που θέλουν. Η ορθογραφία, μπορεί πρόσκαιρα να χωλαίνει, ο αυθορμητισμός όμως και το ταλέντο, αν υπάρχει, θα έχουν σωθεί. Τα ελληνικά παιδικά περιοδικά. Το πρώτο ελληνικό π.π. που κυκλοφόρησε έφερε τον τίτλο Εφημερίς των Παίδων (Ιανουάριος 1868 - Δεκέμβριος 1893). Ακολούθησαν η Διάπλαση των Παίδων (1879-1945 και 1946-57) και ο Παιδικός Κόσμος, που κυκλοφόρησε το 1930 και συνέχισε την έκδοσή του επί 22 χρόνια με εκδότη τον Γ. Βλέσσα. Το Ελληνόπουλο πρωτοεκδόθηκε το 1928 από τον Γ. Βλέσσα και επανεκδόθηκε το 1945 από τον Κίμωνα Θεοδωρόπουλο. Η έκδοσή του συνεχίστηκε μέχρι το 1947. Άλλα π.π. που κυκλοφόρησαν κατά καιρούς είναι Ο φίλος του Παιδιού του Άλκη Τροπαιάτη, Το Σπίτι του Παιδιού, Το χαρούμενο σπίτι κ.ά. Στα τελευταία χρόνια κυκλοφόρησε Το ρόδι, με εκσυγχρονισμένη παρουσίαση της ύλης του. Περιοδικά του είδους κυκλοφόρησαν και στην Αίγυπτο (Παναιγύπτια, Παιδικός Φάρος κ.ά.) καθώς επίσης και στην Κύπρο. Αξιολογότερα είναι η Παιδική Ηχώ (Λεμεσός, 1903-1905), το Κυπριόπουλο (Λευκωσία, 1945-1951) και Η χαρά των παιδιών (Λευκωσία, 1953). Το χαρακτηριστικό εξώφυλλο ενός από τα πρώτα χρονολογικά βιβλία παιδικής λογοτεχνίας, που κυκλοφόρησαν στον ευρωπαϊκό χώρο.